Πριν από πολλά χρόνια ο χώρος της τηλεόρασης ταράχτηκε από τη μετάβαση από το VHS στο DVD όπου ακόμα και οι λάτρεις της αναλογικής τεχνολογίας οφείλουν να παραδεχτούν τη διαφορά στην ποιότητα εικόνας και ήχου.. Αντίστοιχη θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την αλλαγή από την ανάλυση SD στην HD και όταν το περιεχόμενο (μεταδιδόμενα κανάλια και τίτλοι ταινιών) φτάσει το επίπεδο του hardware (blu-ray, HD τηλεοράσεις), η SD ανάλυση θα αποτελεί παρελθόν...

Γράφει ο/η Γιάννης-Φίλιππος Δημητριάδης

Αν δούμε το θέμα από τη σκοπιά των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, τότε είναι σίγουρο ότι ακόμη κι αν δεν υπήρχε ανάγκη για βελτιωμένη εικόνα… αυτή θα έπρεπε να εφευρεθεί, αφού τα εργοστάσια οφείλουν συνεχώς να παράγουν και οι εταιρείες να πουλάνε για να διατηρηθεί τουλάχιστον σταθερός ο παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης! Στην πράξη βέβαια, το κόλπο δεν πιάνει πάντα, αφού οι «ανάγκες» δεν δημιουργούνται έτσι εύκολα και πολλά νέα τεχνολογικά προϊόντα έχουν αποτύχει παταγωδώς στην αγορά, καθώς δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν έγκαιρα την ανάγκη απόκτησής τους από τους καταναλωτές! Κλασικό παράδειγμα τα… ηχητικά φορμά υψηλής ευκρίνειας (SACD-DVD Audio) που θα μας έδιναν πιστότερο και καλύτερο ήχο και τα οποία τελικά έπεισαν μόνο πολύ μικρή μερίδα φανατικών, ενώ οι περισσότεροι προτίμησαν τα mp3 και τη σχετική… υποβάθμιση της ηχητικής ποιότητας, ακόμη και σε σχέση με τα απλά CD!

Στον τομέα της καλύτερης εικόνας (ή της υψηλής ευκρίνειας, όπως ονομάζεται γενικότερα) υπήρξαν επίσης αρκετές αποτυχημένες απόπειρες στο παρελθόν, που είτε έγιναν σε λάθος χρόνο, είτε με λάθος μέσο (βλέπε D2Mac-HD), αλλά η κυριότερη αιτία της αποτυχίας τους υπήρξε η… μη ύπαρξη του κατάλληλου hardware, δηλαδή των τηλεοράσεων ή των προβολέων που θα καθιστούσαν αναγκαία την υψηλή ευκρίνεια! Σε μία τηλεόραση CRT 29 ιντσών, ακόμη και αν αυτή υποστήριζε υψηλή ευκρίνεια, θα ήταν σίγουρα αρκετά δύσκολο να δεις τη διαφορά στην ποιότητα της εικόνας, ώστε να… ξηλωθείς και να επενδύσεις σε μια πηγή υψηλής ευκρίνειας! Σήμερα όμως, οι τηλεοράσεις έχουν μεγαλώσει, η τεχνολογία (LCD-Plasma) προσφέρει υψηλότερη ανάλυση, οι τιμές των βιντεοπροβολέων έπεσαν σημαντικά και η μεγάλη εικόνα έχει μπει σε αρκετά σπίτια, καθιστώντας πλέον απαραίτητη την πηγή υψηλής ευκρίνειας για την τροφοδοσία και αξιοποίηση του αναλυτικότερου μέσου προβολής! Δεν θα ισχυριστώ ότι… το ρεύμα είναι πλειοψηφικό, καθώς στη χώρα μας υπάρχουν ακόμη πάρα πολλοί που θεωρούν ότι βλέπουν μια χαρά στην 14άρα τηλεόραση από τα 4 μέτρα απόσταση. Η ανάγκη κάλυψης της …νέας «ανάγκης» που έχει δημιουργηθεί είναι εμφανής, αφού το HD κυριαρχεί στο ενδιαφέρον τόσο του αγοραστικού κοινού, όσο και των καταστημάτων. Το πρόβλημα ωστόσο δεν προκύπτει από το hardware (δηλαδή οι συσκευές απεικόνισης HD), όπου υπάρχει πραγματικά πληθώρα και σε τιμές συνεχώς μειούμενες, αλλά το περιεχόμενο, δηλαδή η σχετική έλλειψη παραγωγών υψηλής ευκρίνειας, ικανών να τροφοδοτήσουν επαρκώς τις κατάλληλες συσκευές απεικόνισης! Με τα ελάχιστα πρόσφατα HD κανάλια της NOVA, η Ελληνική HD πραγματικότητα είναι ακόμα πολύ φτωχή. Από την άλλη πλευρά, το HD περιεχόμενο σε κανάλια του εξωτερικού διατίθεται σε πληθώρα.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά

Οι βασικές διαφορές της εικόνας υψηλής ευκρίνειας (HDTV: High Definition TV) σε σχέση με τη συμβατική εικόνα τυπικής ευκρίνειας (SDTV: Standart Definition TV), εντοπίζονται κυρίως στην υψηλότερη ανάλυση της εικόνας, δηλαδή στο μεγαλύτερο αριθμό εικονοστοιχείων που την απαρτίζουν και που φυσικά, όσο περισσότερα είναι, τόσο μεγαλύτερη ευκρίνεια προσδίδουν στην εικόνα, επιτρέποντάς μας να έρθουμε πιο κοντά σε αυτήν και να προσεγγίσουμε την αίσθηση του κινηματογράφου.

Το μέγιστο όριο του αναλογικού συστήματος PAL φτάνει στην καλύτερη περίπτωση την ανάλυση των 768x576 εικονοστοιχείων (με λόγο πλευρών 4:3) και αυτή την ανάλυση ονομάζουμε SDTV. Στην πράξη μάλιστα, το μέγιστο αυτό όριο το πετυχαίνουμε μόνο στα DVD και τις ψηφιακές μεταδόσεις, ενώ στις αναλογικές τηλεοπτικές μεταδόσεις, στο S-VHS και στο VHS πέφτουμε αρκετά χαμηλότερα και δεν υπερβαίνουμε τις 400 γραμμές (αντί 576).

Αν όμως η τηλεόρασή μας είναι τεχνολογίας CRT, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να ψάξουμε για μεγαλύτερη αναλυτικότητα, αφού αυτή δεν θα υποστηρίζεται από το πάνελ της τηλεόρασής μας (και μάλιστα στα περισσότερα φτηνά μοντέλα τηλεοράσεων, θα έχουμε ακόμη μικρότερη ανάλυση!).

Προχωρώντας στην HDTV θα συναντήσουμε στην πράξη τρία διαφορετικά φορμά:

Πρώτο έρχεται το φορμά 720p (p:progressive) που ονομάζεται στην πράξη HDReady. Εδώ η αναλυτικότητα της μετάδοσης ή της απεικόνισης φτάνει τα 1280x720 εικονοστοιχεία (σε κάδρο 16:9) με συχνότητα μετάδοσης 50 ή 60 Hz (ανάλογα με την χώρα) και προοδευτική σάρωση. Ο συνολικός αριθμός pixel της οθόνης φτάνει τα 921.600.

Ακολουθεί το φορμά 1080i (i:interlaced), όπου η αναλυτικότητα φτάνει τα 1920x1080 εικονοστοιχία και τα συνολικά τα 207.3000pixels, αλλά με εναλλασσόμενη μετάδοση των μονών και των ζυγών γραμμών. Στις ευρωπαϊκές δορυφορικές μεταδόσεις αυτό είναι το φορμά που υιοθετούν σήμερα τα περισσότερα κανάλια.

Τέλος, έρχεται το ποιοτικότερο όλων 1080p, στο οποίο επίσης η ανάλυση φτάνει τα 1920x1080 εικονοστοιχεία, δηλαδή συνολικά 207.3000pixels, που όμως σαρώνονται ταυτόχρονα με το σύστημα της προοδευτικής σάρωσης. Το φορμά αυτό ονομάζεται και Full HD και οι συσκευές απεικόνισης που το φέρουν οφείλουν να το υποστηρίζουν. Το προτέρημα του 1080p σε σχέση με το 1080i, μπορεί να φανεί κυρίως σε σκηνές με μεγάλες εναλλαγές, όπως αθλητικές μεταδόσεις ή ταινίες με έντονη δράση, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και η διαφορά του 1080i με το απλό PAL είναι πολύ μεγαλύτερη και σαφώς πιο ορατή!

Γενικός (άγραφος) κανόνας των HDTV μεταδόσεων είναι επίσης ότι η εικόνα πρέπει να είναι ευρεία, με λόγο πλευρών 16:9 (υπάρχουν βέβαια και μεταδόσεις σε 4:3 ή και σε κινηματογραφικό φορμά 2.35:1), ενώ στον ήχο πρέπει να υπάρχει υποστήριξη Dolby Digital 5.1 (ούτε αυτό ισχύει πάντα όμως).

Οι μεταδόσεις υψηλής ευκρίνειας χρησιμοποιούν σήμερα το πρότυπο συμπίεσης MPEG-4 με τον εξελιγμένο αλγόριθμο H.264, που επιτρέπει ποιοτική μετάδοση σε σχετικά περιορισμένο bandwidth (γύρω στα 8Mbit). Όμως οι παλαιότερες μεταδόσεις χρησιμοποιούν ακόμη το MPEG-2, που απαιτεί σαφώς μεγαλύτερο εύρος μπάντας (12-18Mbit στη δορυφορική). Έτσι, το συνολικό σημερινό πρότυπο μετάδοσης προσδιορίζεται από τις προδιαγραφές του DVB-S2, το οποίο πλεονεκτεί σημαντικά στην εξοικονόμηση χώρου σε σχέση με το παλαιότερο στάνταρ DVB-S και για το λόγο αυτό έχει επιλεγεί ακόμη και από μεταδόσεις τυπικής ευκρίνειας, που θέλουν ποιοτικότερη μετάδοση με μεγαλύτερη ακόμη οικονομία χώρου.

Στους νέους δίσκους υψηλής ευκρίνειας (Blu Ray ή HD-DVD) ακολουθείται υψηλότερος ακόμη ρυθμός μετάδοσης και σε συνδυασμό με την προοδευτική σάρωση (1080p) και εφόσον ο δίσκος έχει προσεχθεί σε όλους τους τομείς της δημιουργίας του, η ποιότητα μπορεί να φτάσει στα υψηλότερα δυνατά επίπεδα.

Απαιτούμενος εξοπλισμός απεικόνισης

Όπως αναφέραμε προηγουμένως, αν η τηλεόρασή σας είναι τεχνολογίας CRT, τότε δεν έχει κανένα νόημα να ασχοληθείτε με την υψηλή ευκρίνεια, αφού δεν θα έχετε τη δυνατότητα απεικόνισης περισσότερων εικονοστοιχείων από τη στάνταρ ευκρίνεια.

Οι μίνιμουμ προδιαγραφές ενός μέσου απεικόνισης για να δείξει…HD εικόνα, είναι οι προδιαγραφές HD Ready, δηλαδή:

1. Να έχει κάθετη ανάλυση τουλάχιστον 720 γραμμών (το δεύτερο νούμερο στην ανάλυση που δείχνει το εγχειρίδιο της τηλεόρασής σας).

2. Να έχει τουλάχιστον μία αναλογική σύνδεση YUV (Component).

3. Να έχει τουλάχιστον μία ψηφιακή σύνδεση DVI ή HDMI (καλύτερα) με προστασία HDCP.

4. Να μπορεί να απεικονίσει τουλάχιστον περιεχόμενο 720p και 1080i (το δεύτερο, κάνοντας αυτόματα το αναγκαστικό downscale).

Εννοείται πως το ιδεώδες είναι ένα μέσον απεικόνισης Full HD, όπου η κάθετη ανάλυση είναι τουλάχιστον 1080 γραμμές, ενώ το HDMI με HDCP είναι υποχρεωτικό και η απεικόνιση 1080p περιεχομένου δυνατή (για να μην προχωρήσουμε και στις νεότερες προδιαγραφές 24p και σας μπερδέψουμε!). Ακόμα καλύτερα είναι η συσκευή να υποστηρίζει έκδοση HDMI 1.3 όπου συναντάμε πολυκάναλο ήχο.

Τα παραπάνω κριτήρια πληρούνται σήμερα από πολλές τηλεοράσεις τεχνολογίας LCD ή Plasma και από τους περισσότερους βιντεοπροβολείς, ανεξαρτήτως τεχνολογίας, ενώ οι τιμές πέφτουν συνεχώς. Αν θέλουμε βέβαια να δημιουργήσουμε μία ρεαλιστικότερη κινηματογραφική αίσθηση και να έχουμε πραγματικό Home Cinema, τότε θα πρέπει να δημιουργήσουμε και ένα αντίστοιχο ηχητικό περιβάλλον με τουλάχιστον 5 ηχεία (2 εμπρός, 2 πίσω, 1 κεντρικό), την πιθανή προσθήκη ενός subwoofer και βέβαια, τουλάχιστον έναν ολοκληρωμένο ενισχυτή, που θα είναι ταυτόχρονα και το κέντρο διαχείρισης των διαφόρων πηγών εικόνας-ήχου, των μέσων απεικόνισης και των ηχείων που διαθέτουμε.

Πηγές υψηλής ευκρίνειας (HD)

Αν έχετε ήδη στο σπίτι σας το μέσον απεικόνισης υψηλής ευκρίνειας (τουλάχιστον HD Ready), τότε αυτό που ψάχνετε είναι η πηγή που θα τροφοδοτήσει το μέσο σας, με το περιεχόμενο υψηλής ευκρίνειας!

Δυστυχώς, αν περιμένετε από τα ελληνικά κανάλια να φιλοτιμηθούν να μεταδοθούν σε HD, τότε μάλλον… θα έχετε ξανα-αλλάξει τηλεόραση μέχρις ότου συμβεί αυτό!

Αν θέλετε το απόλυτο στην εικόνα και τον ήχο και αν είστε διατεθειμένοι να πληρώνετε ένα σοβαρό ποσό μηνιαίως για την αγορά τίτλων, τότε μπορείτε να προβείτε στην αγορά ενός Blu Ray Player.

Οι μεταδόσεις υψηλής ευκρίνειας έχουν εμφανιστεί και στην επίγεια τηλεόραση σε ορισμένες χώρες. Στη χώρα μας είχαμε την τύχη φέτος να δούμε μεταδόσεις HD Ready μέσω της ERT HD και ελπίζουμε στο ερχόμενο έτος να αυξηθούν. Στις ίδιες προηγμένες χώρες έχουν εμφανιστεί και μεταδόσεις HD είτε μέσα σε καλωδιακά δίκτυα είτε και σε IPTV πακέτα που παρέχονται από τις ιντερνετικές εταιρείες (τα γνωστά σ’ εμάς Triple Play, αλλά και με μεταδόσεις υψηλής ευκρίνειας). Στη χώρα μας, καλωδιακά δίκτυα δεν έχουμε, όμως το μέλλον της IPTV HD τηλεόρασης φαίνεται ευοίωνο, καθώς ο ανταγωνισμός των παρόχων είναι έντονος σ αυτό το πεδίο και τα δίκτυα οπτικών ινών μεγαλώνουν με ταχύτατους ρυθμούς και γίνονται όλο και πιο αξιόπιστα.

Αυτό που μένει στους …φτωχότερους εξ ημών σήμερα, είναι η δορυφορική HD, καθώς οι δορυφορικές μεταδόσεις θεωρούνται ο καλύτερος και φτηνότερος τρόπος μετάδοσης HD καναλιών, ενώ παρέχουν και ποικιλία προγραμμάτων (π.χ. αθλητικά, ντοκιμαντέρ, ενημέρωση) και όχι μόνο ταινίες.

H ευρωπαϊκή HD δορυφορική ανάπτυξη έχει ξεκινήσει από το 2004 και παρότι κινήθηκε με αργούς ρυθμούς, βρίσκεται σήμερα σε πάρα πολύ καλό σημείο, καθώς όλα τα ευρωπαϊκά πακέτα έχουν αντιληφθεί την… υποβόσκουσα ζήτηση και σπεύδουν να λανσάρουν HDTV υποπακέτα των καναλιών τους!